شاخص میانگین صنعتی داو جونز، که در سال ۱۲۷۵ (۱۸۹۶) توسط چارلز داو و ادوارد جونز تأسیس شد، یکی از قدیمیترین و شناختهشدهترین شاخصهای بازار سهام در جهان است. این شاخص عملکرد ۳۰ شرکت بزرگ و مهم آمریکایی را پیگیری میکند و به عنوان نشانگری از سلامت کلی اقتصاد ایالات متحده در نظر گرفته میشود.
داو جونز یک شاخص وزنی قیمت است، به این معنا که شرکتهایی با قیمت سهام بالاتر تأثیر بیشتری بر شاخص دارند. این روش محاسبه، که از یک تقسیمکننده خاص استفاده میکند، گاهی مورد انتقاد قرار میگیرد، اما به دلیل سادگی و قدمت تاریخی، همچنان محبوب باقی مانده است.
- 1. شاخص داو جونز (Dow Jones) چیست؟
- 2. چرا شاخص داو جونز اهمیت دارد؟
- 3. میانگین شاخص داو جونز (DJIA) چه چیزی را اندازهگیری میکند؟
- 4. شرکتهای زیرمجموعه شاخص داو جونز
- 5. شاخص داو جونز چگونه محاسبه میشود؟
- 6. ویژگیهای شاخص داوجانز
- 7. آیا میتوان سهام داو جونز را خرید؟
- 8. شاخص داو جونز در مقابل S&P 500 و نزدک کامپوزیت
شاخص داو جونز (Dow Jones) چیست؟
شاخص داو جونز (Dow Jones Industrial Average)، یکی از مهمترین و قدیمیترین شاخصهای بازار سهام در ایالات متحده آمریکا است. این شاخص که در اردیبهشت ۱۲۷۵ (مه ۱۸۹۶) تأسیس شد، عملکرد ۳۰ شرکت بزرگ آمریکایی را پیگیری میکند. این شاخص در ابتدا با تنها ۱۲ شرکت و ارزش اولیه ۴۰٫۹۴ آغاز به کار کرد، اما امروزه اغلب در محدوده چند ده هزار واحد نوسان میکند.
داو جونز، علیرغم نام خود، تنها شامل سهام شرکتهای صنعتی نیست. این شاخص طیف گستردهای از بخشهای اقتصادی را پوشش میدهد، از جمله فناوری اطلاعات، خدمات مالی، کالاهای مصرفی و سرگرمی. تنها استثنا، شرکتهای خدمات عمومی و حمل و نقل هستند که توسط شاخصهای جداگانهای ارزیابی میشوند.
مدیریت شاخص داو جونز بر عهده شرکت اساندپی داو جونز ایندایسز (S&P Dow Jones Indices) است. این شرکت یک سرمایهگذاری مشترک است که اکثریت سهام آن در اختیار شرکت اساندپی گلوبال (S&P Global) قرار دارد.
چرا شاخص داو جونز اهمیت دارد؟
اهمیت شاخص داو جونز در این است که به عنوان نشانگری از سلامت کل بازار سهام آمریکا و حتی اقتصاد این کشور در نظر گرفته میشود. به همین دلیل، این شاخص به طور گستردهای در رسانهها گزارش میشود و توسط سرمایهگذاران و تحلیلگران اقتصادی مورد توجه قرار میگیرد.
شرکتهای حاضر در شاخص داو جونز را میتوان به عنوان “سهامهای آبی” (blue-chip stocks) توصیف کرد. این اصطلاح به شرکتهای بزرگ، معتبر و با ثبات مالی اشاره دارد. حدود دو سوم این شرکتها در زمینه تولید کالاهای صنعتی و مصرفی فعالیت میکنند.
نحوه محاسبه شاخص داو جونز با بسیاری از شاخصهای دیگر متفاوت است. این شاخص بر اساس قیمت وزندهی میشود، یعنی شرکتهایی با قیمت سهام بالاتر، تأثیر بیشتری بر شاخص دارند. این روش محاسبه گاهی مورد انتقاد قرار میگیرد، زیرا ممکن است تصویر دقیقی از کل بازار ارائه ندهد.
اکثر شرکتهای حاضر در شاخص داو جونز در بورس نیویورک (New York Stock Exchange) معامله میشوند، اگرچه برخی نیز در بازار نزدک (Nasdaq) حضور دارند. ترکیب شرکتهای حاضر در این شاخص به طور منظم بازنگری میشود تا اطمینان حاصل شود که همچنان نماینده مناسبی برای اقتصاد آمریکا هستند.
میانگین شاخص داو جونز (DJIA) چه چیزی را اندازهگیری میکند؟
شاخص داو جونز به سادگی بازتابی از میانگین وزنی قیمت سهام است و میتواند خود به عنوان یک قیمت در نظر گرفته شود. برای مثال، اگر در زمان بسته شدن بازار، شاخص ۸۰ واحد کاهش یابد، این بدان معناست که میتوانید سهام را ۸۰ دلار ارزانتر خریداری کنید (با در نظر گرفتن تقسیمکننده)، و ارزش آنها نسبت به روز قبل کمتر شده است.
به طور کلی، افزایش در داو نشاندهنده افزایش قیمت سهام شرکتهای تشکیلدهنده آن است که چشمانداز مثبتی را منعکس میکند و برعکس.
در طول زمان، داو جونز میتواند به عنوان معیاری برای اقتصاد استفاده شود. بزرگترین سقوط درصدی یک روزه در تاریخ داو جونز در ۲۷ مهر ۱۳۶۶ (۱۹ اکتبر ۱۹۸۷) رخ داد، زمانی که شاخص بیش از ۲۰٪ کاهش یافت. دومین کاهش بزرگ در ۲۶ اسفند ۱۳۹۸ (۱۶ مارس ۲۰۲۰) اتفاق افتاد که شاخص ۱۲٫۹٪ سقوط کرد. جای تعجب نیست که این سقوطها با دورههای بیثباتی مالی در ایالات متحده همزمان بودهاند.
اما به یاد داشته باشید، افزایش در شاخص ممکن است به دلیل افزایش قابل توجه قیمت سهام یک شرکت خاص باشد که میتواند کاهش قیمت سهام چند شرکت دیگر را جبران کند. بنابراین، حتی اگر شما سهام یکی از شرکتهای تشکیلدهنده داو را در اختیار دارید، افزایش در داو لزوماً نشاندهنده افزایش قیمت سهام شرکتی که در آن سرمایهگذاری کردهاید، نیست.
شرکتهای زیرمجموعه شاخص داو جونز
جدول زیر شرکتهای موجود در شاخص داو جونز را تا تیر ۱۴۰۳ (ژوئن ۲۰۲۴) نشان میدهد:
| نام شرکت | نام اختصاری | نرخ تغییر |
| 3M | MMM | 0.72% |
| Amazon | AMZN | 1.6% |
| American Express | AXP | 0.07% |
| Amgen | AMGN | -0.56% |
| Apple | AAPL | -1.04% |
| Boeing | BA | 0.15% |
| Caterpillar | CAT | -0.39% |
| Chevron | CVX | -0.87% |
| Cisco Systems | CSCO | 1.22% |
| Coca-Cola | KO | 0.95% |
| Disney | DIS | 0.42% |
| Dow | DOW | -0.41% |
| Goldman Sachs | GS | -1.72% |
| Home Depot | HD | 0.67% |
| Honeywell International | HON | 0.44% |
| IBM | IBM | -0.84% |
| Intel | INTC | 1.53% |
| Johnson & Johnson | JNJ | 0.66% |
| JPMorgan Chase | JPM | -1.19% |
| McDonald’s | MCD | 2.2% |
| Merck | MRK | 0.81% |
| Microsoft | MSFT | 0.92% |
| Nike | NKE | 1.69% |
| Procter & Gamble | PG | 0.35% |
| Salesforce | CRM | 1.35% |
| Travelers | TRV | -1.02% |
| UnitedHealth Group | UNH | -0.4% |
| Verizon | VZ | 0.0% |
| Visa | V | -0.58% |
| Walmart | WMT | -0.15% |
شاخص داو جونز چگونه محاسبه میشود؟
در ابتدا و در سال ۱۸۹۶، چارلز داو، بنیانگذار این شاخص، روشی بسیار ساده داشت. او قیمت ۱۲ سهم را جمع میزد و بر ۱۲ تقسیم میکرد. این روش ساده، مانند محاسبه میانگین نمرات دانشآموزان در یک کلاس بود.
با گذشت زمان، این روش پیچیدهتر شد. در سال ۱۹۲۳، آرتور “پاپ” هریس مسئولیت محاسبه را بر عهده گرفت. او این کار را به صورت دستی و هر ساعت یک بار انجام میداد. تصور کنید که هر ساعت باید قیمتهای جدید را جمع میزد و محاسبات را انجام میداد!
اما امروزه، شاخص داو جونز به روشی متفاوت محاسبه میشود. این شاخص یک “شاخص وزنی قیمت” است. یعنی چی؟ به این معنا که سهام با قیمت بالاتر، تأثیر بیشتری بر شاخص دارند. مثلاً، اگر قیمت سهام شرکت A ۱۰۰ دلار و قیمت سهام شرکت B ۵۰ دلار باشد، تغییرات قیمت سهام شرکت A تأثیر بیشتری بر شاخص خواهد داشت.
روش فعلی محاسبه به این صورت است:
- قیمتهای ۳۰ سهم موجود در شاخص را با هم جمع میکنند.
- این مجموع را بر یک عدد خاص، به نام “تقسیمکننده داو” تقسیم میکنند.
این تقسیمکننده، عددی است که مرتباً تعدیل میشود تا اثرات رویدادهایی مانند تقسیم سهام یا تغییر در ترکیب شرکتها را خنثی کند. هدف این است که شاخص همیشه قابل مقایسه باشد، حتی اگر در ترکیب شرکتها تغییراتی ایجاد شود.
مثال عددی از نحوه محاسبه شاخص داو جونز
فرض کنید مجموع قیمتهای ۳۰ سهم ۳۰۰۰ دلار است و تقسیمکننده داو ۰٫۱۵ است.
۳۰۰۰ ÷ ۰٫۱۵ = ۲۰۰۰۰
در این مثال، شاخص داو جونز ۲۰۰۰۰ خواهد بود.
ویژگیهای شاخص داوجانز
برخی از نکات مهم درباره شاخص داو جونز و ویژگیهای آن عبارتند از:
۱. شاخص نمادین و مهم
علیرغم انتقاداتی که به روش محاسبه داو جونز وارد میشود، این شاخص همچنان به عنوان نماد بازار سهام آمریکا شناخته میشود. دلیل این امر قدمت و شهرت آن است. برای بسیاری از مردم، شنیدن اینکه “داو ۱۰۰۰ واحد افزایش یافت” معنادارتر از گزارشهای پیچیدهتر است.
به عنوان مثال، در بحران مالی سال ۲۰۰۸، سقوط داو جونز به زیر ۷۰۰۰ واحد، به طور گستردهای در رسانهها پوشش داده شد و به نمادی از وخامت اوضاع اقتصادی تبدیل شد.
۲. تغییرات ترکیبی
ترکیب شرکتهای داو جونز به مرور زمان تغییر میکند تا بازتاب دهنده تحولات اقتصادی باشد. آخرین تغییر بزرگ در مرداد ۱۳۹۹ (اوت ۲۰۲۰) رخ داد. در این تغییر، شرکتهای قدیمیتر مانند اکسون موبیل (غول نفتی)، فایزر (داروسازی) و ریتئون تکنولوژیز (دفاعی) از شاخص حذف شدند و شرکتهای جدیدتر مانند سیلزفورس (نرمافزار ابری)، امگن (بیوتکنولوژی) و هانیول (فناوری صنعتی) جایگزین آنها شدند.
۳. شاخص قیمت
شاخص داو جونز روشی خاص برای محاسبه دارد که ممکن است تصویر کاملی از عملکرد واقعی سهامها را نشان ندهد. این شاخص تنها به قیمت سهام توجه میکند و سودهای تقسیمی (پولی که شرکتها به سهامداران میپردازند) را در نظر نمیگیرد. این موضوع باعث میشود که عملکرد واقعی سهام کمتر از آنچه هست، نشان داده شود.
فرض کنید شرکتی مانند کوکاکولا در شاخص داو جونز است. اگر:
- قیمت سهام این شرکت ۲٪ افزایش یابد
- شرکت ۳٪ سود تقسیمی به سهامداران بپردازد
در این حالت:
- شاخص داو جونز فقط افزایش ۲٪ را نشان میدهد.
- اما در واقعیت، سهامداران ۵٪ سود کردهاند (۲٪ از افزایش قیمت + ۳٪ از سود تقسیمی)
۴. ارتباط با سایر شاخصها
داو جونز معمولاً همبستگی بالایی با شاخص اساندپی ۵۰۰ (S&P 500) دارد، اما به دلیل تعداد کمتر شرکتها، میتواند نوسانات بیشتری داشته باشد. برای مثال، در سال ۲۰۱۸، زمانی که تنشهای تجاری بین آمریکا و چین افزایش یافت، داو جونز نوسانات شدیدتری نسبت به S&P 500 تجربه کرد، زیرا برخی از شرکتهای بزرگ آن مانند بوئینگ و کاترپیلار به شدت تحت تأثیر این تنشها قرار گرفتند.
آیا میتوان سهام داو جونز را خرید؟
شما نمیتوانید مستقیماً سهام شاخص داو جونز را خریداری کنید، اما راههایی برای سرمایهگذاری در داو و شرکتهای موجود در این شاخص وجود دارد. گزینههای سرمایهگذاری شما عبارتند از:
۱. خرید سهام تمام ۳۰ شرکت موجود در شاخص میانگین صنعتی داو جونز
شاخص داو جونز از سهام ۳۰ شرکت بزرگ تشکیل شده است. این امکان وجود دارد که سرمایهگذاران مستقیماً سهام این شرکتها را خریداری کنند. بیشتر شرکتهای کارگزاری برای خرید و فروش این سهام هزینهای دریافت نمیکنند. علاوه بر این، بسیاری از کارگزاریها به شما اجازه میدهند حتی بخشی از یک سهم را بخرید. این قابلیت “خرید سهام جزئی” نامیده میشود.
البته، این روش سرمایهگذاری نیاز به مدیریت ۳۰ سهم مختلف دارد. همچنین، هر زمان که ترکیب شرکتهای شاخص تغییر کند، شما هم باید سبد سهام خود را تغییر دهید تا با شاخص هماهنگ بماند. خوشبختانه، این تغییرات معمولاً زیاد نیست و شاخص داو جونز معمولاً هر چند سال یک بار تغییر میکند.
۲. خرید سهام در یک ETF متمرکز بر داو
صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) که عملکرد داو را دنبال میکنند، مانند صندوق قابل معامله در بورس اسپیدیآر میانگین صنعتی داو جونز (SPDR Dow Jones Industrial Average ETF) با نماد (DIA)، این امکان را به شما میدهند که در ۳۰ شرکت موجود در داو سرمایهگذاری کنید.
خرید سهام در یک ETF سادهتر از سرمایهگذاری در ۳۰ شرکت جداگانه است و شما مجبور نیستید هنگام تغییر شرکتهای موجود در داو، تغییراتی در سبد سهام خود ایجاد کنید. مانند اکثر ETFها، یک نسبت هزینه سالانه – یعنی کارمزد مدیریت – برای این ETF در نظر گرفته میشود. نسبت هزینه ۰٫۱۶٪ به معنای پرداخت ۱٫۶۰ دلار در سال برای هر ۱۰۰۰ دلار سرمایهگذاری است.
۳. سرمایهگذاری در قراردادهای اختیار معامله یا آتی داو
شما میتوانید قراردادهای اختیار معامله داو را از طریق بورس اختیار معامله بازارهای جهانی سیبیاوای (CBOE Global Markets) و قراردادهای آتی داو را با استفاده از بورس کالای شیکاگو (Chicago Mercantile Exchange) متعلق به گروه سیامای (CME Group) خریداری کنید.
برای سرمایهگذاران تازهکار که میخواهند از طریق سهام شرکتهای بزرگ و آشنا، به طیف گستردهای از بخشهای اقتصادی دسترسی داشته باشند، شرکتهای موجود در شاخص میانگین صنعتی داو جونز نقطه شروع خوبی برای تحقیقات شما هستند.
نکته مهم: قبل از هرگونه سرمایهگذاری، حتماً تحقیقات کامل انجام دهید و در صورت لزوم با یک مشاور مالی مشورت کنید. هر نوع سرمایهگذاری دارای ریسک است و باید متناسب با اهداف مالی و تحمل ریسک شخصی شما باشد.
شاخص داو جونز در مقابل S&P 500 و نزدک کامپوزیت
میانگین صنعتی داو جونز تنها یکی از سه شاخص اصلی است که بسیاری از سرمایهگذاران برای سنجش عملکرد بازار سهام از آن استفاده میکنند. دو شاخص دیگر S&P 500 و نزدک کامپوزیت هستند.
هر یک از این شاخصها مزایا و محدودیتهای خاص خود را دارند. داو جونز به دلیل سادگی و قدمت تاریخیاش شناخته شده است. S&P 500 تصویر گستردهتری از بازار ارائه میدهد و توسط بسیاری از متخصصان مالی ترجیح داده میشود. نزدک برای کسانی که به دنبال تمرکز بیشتر بر بخش فناوری هستند، جذاب است.
برخی از تفاوتهای این سه شاخص عبارتند از:
۱. تعداد و انتخاب سهام
داو جونز کوچکترین و گزیدهترین گروه را دارد، در حالی که نزدک گستردهترین پوشش را ارائه میدهد. S&P 500 در میانه این طیف قرار دارد و تعادلی بین تنوع و انتخاب را فراهم میکند.
- داو جونز: ۳۰ شرکت بزرگ و شناختهشده
- اساندپی ۵۰۰: ۵۰۰ شرکت بزرگ انتخاب شده بر اساس معیارهای خاص
- نزدک کامپوزیت: بیش از ۲۵۰۰ سهم، تقریباً تمام سهامهای معامله شده در بورس نزدک
۲. روش وزندهی
در داو جونز، شرکتهایی با قیمت سهام بالاتر تأثیر بیشتری دارند، حتی اگر ارزش کلی شرکت کمتر باشد. در مقابل، در S&P 500 و نزدک، شرکتهای با ارزش بازار بالاتر تأثیر بیشتری بر شاخص دارند.
- داو جونز: وزندهی بر اساس قیمت
- S&P 500 و نزدک: وزندهی بر اساس ارزش بازار
۳. تمرکز بخشی
در دورههای رونق فناوری، نزدک ممکن است عملکرد بهتری نسبت به داو جونز داشته باشد.
- داو جونز: کمتر متمرکز بر فناوری، بیشتر متمایل به بخشهای چرخهای مانند خدمات مالی و صنایع سنگین
- S&P 500: تعادل بیشتر بین بخشها، اما با وزن قابل توجه در فناوری
- نزدک: بیشترین تمرکز بر فناوری در میان سه شاخص
۴. شرکتهای شاخص
داو جونز م تصویر کاملتری از اقتصاد سنتی ارائه میدهد، در حالی که S&P 500 و نزدک بیشتر نشاندهنده اقتصاد مدرن و مبتنی بر فناوری هستند.
- داو جونز: شامل شرکتهای بزرگ و قدیمیتر
- S&P 500 و نزدک: شامل غولهای فناوری جدیدتر مانند آلفابت (گوگل)، متا (فیسبوک سابق) و تسلا
جمعبندی
داو جونز بیش از یک شاخص ساده است؛ این شاخص آینهای از تاریخ اقتصادی آمریکا و نمادی از قدرت و پویایی بازارهای مالی است. از روزهای آغازین قرن بیستم تا عصر دیجیتال امروز، داو جونز همواره با تغییرات اقتصادی همگام بوده و تکامل یافته است. اگرچه برخی آن را به دلیل محدودیتهایش مورد انتقاد قرار میدهند، اما اهمیت نمادین و تأثیر روانی آن بر بازارهای جهانی غیرقابل انکار است.
در واقع، داو جونز فراتر از اعداد و ارقام است. این شاخص داستان شرکتهای بزرگی را روایت میکند که اقتصاد آمریکا و جهان را شکل دادهاند. داو جونز برای سرمایهگذاران، تحلیلگران و حتی مردم عادی، همچنان به عنوان پنجرهای به دنیای پیچیده مالی عمل میکند و به ما کمک میکند تا ضربان قلب اقتصاد را حس کنیم.
سوالات متداول
“داو جونز” دقیقا چیست؟
شاخص داو جونز، قیمتهای ۳۰ سهم از پرمعاملهترین سهام در بورس نیویورک (NYSE) و نزدک را گرد هم میآورد. این یک شاخص است که به سرمایهگذاران کمک میکند جهت کلی قیمتهای سهام را تعیین کنند.
چرا به آن داو جونز میگویند؟
میانگین صنعتی داو جونز به این دلیل داو جونز نامیده میشود که توسط چارلز داو و ادوارد جونز در شرکت داو جونز و شرکا توسعه یافته است.
