نوسان (Volatility) به سرعت و شدت تغییرات قیمت جفت ارزها در طول زمان اشاره دارد. به عبارت دیگر، نوسان نشان می‌دهد که قیمت یک جفت ارز چقدر در یک دوره زمانی خاص (مانند یک ساعت، یک روز یا یک هفته) بالا و پایین می‌شود. نوسان در بازار فارکس با واحد پیپ (pip) اندازه‌گیری می‌شود. هر پیپ معادل 0. 00۱ درصد ارزش جفت ارز است.
درک مفهوم نوسان برای معامله‌گران فارکس بسیار مهم است، زیرا این مفهوم به طور قابل توجهی بر استراتژی‌های معاملاتی، مدیریت ریسک و سودآوری کلی معامله‌گران تاثیر می‌گذارد. در این مقابله به پیچیدگی‌های مفهوم نوسان می‌پردازیم و به معامله‌گران اطلاعات کافی در مسیر هدایت موثر آن ارائه می‌کنیم.
عوامل موثر بر نوسانات بازار فارکس (Volatility)
عوامل متعددی در نوسان بازار فارکس نقش دارند. به طور کلی این عوامل را می‌توان به موارد زیر طبقه‌بندی کرد:
- عوامل اقتصادی: انتشار داده‌های اقتصادی مانند آمار مرتبط با رشد اقتصادی، تورم و بیکاری می‌تواند نوسانات قابل توجهی در بازار ایجاد کند، چرا که این آمار نشان دهنده سلامت اقتصاد و همینطور محرکی برای اقدامات آتی سیاست‌گذار است. بانک‌های مرکزی با توجه به داده‌های اقتصادی نرخ بهره را تعیین می‌کنند و دولت‌ها نیز با توجه به همین آ«ار سیاست‌های بودجه‌ای خود را پایه‌ریزی می‌کنند.
- عوامل سیاسی: بی‌ثباتی‌های سیاسی، جنگ، تحریم، تخاصم، تنش و هرگونه اقدام مخربی که تجارت بین الملل را مختل کند، می‌تواند به عنوان عامل ایجاد نوسان در بازار فارکس شناخته شود.
- عوامل روانشناختی: در اکثر مواقع بازار، اخبار سیاسی و اقتصادی خاصی برای تحریک نوسان بازار وجود ندارد. بنابراین جهت حرکت بازار به طور کلی به انتظارات فعالین اقتصاد و آن چیزی که به سنتیمنت بازار معروف است، بستگی دارد. سنتیمنت بازار، روح حاکم بر بازار است که می‌تواند به آینده خوشبین یا بدبین باشد و البته در هر لحظه تغییر کند. در کنار انتظارات کلی بازار، رفتارهای گله‌ای، شایعات و سوگیری‌های شناختی نیز می‌تواند در ایجاد نوسان در بازار دخیل باشد.
- عوامل بازاری: گاهی ساختار خود بازار منجر به بروز نوسانات شدید می‌شود. به عنوان مثال در برخی بازارها به خاطر کمبود نقدینگی، کوچک‌ترین رخدادی می‌تواند نوسان شدیدی ایجاد کند. همچنین اگر یک بازیگر بزرگ در بازار وجود داشته باشد، با حرکت این بازیگر، ممکن است بازار جهش‌های شدیدی را تجربه کند. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۵، به یکباره جفت ارز EURCHF افت شدیدی پیدا کرد. دلیل این افت آن بود که بانک ملی سوئیس برای تضعیف فرانک سوئیس فعالانه تلاش می‌کرد اما در سال ۲۰۱۵ به یکباره این تلاش را متوقف کرد. بدین ترتیب جفت ارز تنها طی چند ساعت به شدت افت کرد. دارایی‌هایی که به خاطر ساختار بازار از نقدینگی کم یا حضور یک بازیگر بزرگ رنج می‌برند، مستعد نوسانات شدید هستند.
نوسان چه تاثیری بر معاملات دارد؟
بسیاری از معامله‌گران از وجود نوسانات ناراحت هستند. آنها حرکت‌های سریع بازار را باعث شکست‌های معاملاتی‌شان می‌دانند، در حالی که اگر نوسانی وجود نداشته باشد، سودی هم وجود نخواهد داشت. به طور کلی در بازارهای مالی، معامله‌گران از نوسانات سود می‌برند، بنابراین نوسان به خودی خود نه تنها چیز بدی نیست بلکه بسیار مفید است.
در واقع چیزی که معامله‌گران را ناراحت می‌کند، نوسانات خلاف خواست آنها است، چرا که اگر نوسانات شدید در جهت معامله آنها رخ بدهد نه تنها ناراحت نخواهند بود، بلکه از آن استقبال می‌کنند. اما چگونه می‌توان از نوسانات ناخواسته و خلاف جهت معامله محافظت کرد؟
دو راه برای این کار وجود دارد. اول آنکه با استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک مانند حد ضرر و مدیریت حجم معامله، ریسک‌ها را در زمان‌هایی که احتمال بروز نوسانات شدید وجود دارد، مدیریت کنید. به عنوان مثال اگر بازار منتظر انتشار داده مهمی است یا اگر جلسه سیاست‌گذاری بانک مرکزی در حال وقوع است، بهتر است که ریسک‌ها را مدیریت کنید.
اما روش دوم این است که ریسک‌های خود را با ابزار دیگری پوشش دهید. در این روش شما ابزار معاملاتی خریداری می‌کنید که نسبت به بعضی رخدادها خنثی است اما نسبت به بعضی رخدادها بسیار مثبت است. فرض کنید بازار سهام به حدی رسیده است که شما تصور می‌کنید بازار در حباب به سر می‌برد. بنابراین یک اختیار فروش خریداری می‌کنید. در صورتی که بازار همچنان به صعود خود ادامه دهد، شما ضرر چندانی نمی‌کنید اما اگر حباب بازار به یکباره تخلیه شود، شما سود سرشاری خواهید کرد. سود حاصل از این معامله می‌تواند زیان‌های شما از سقوط بازار را پوشش دهد.
اندیکاتورهای تشخیص نوسانات بازار فارکس (Volatility)
اندیکاتورهای نوسان در فارکس ابزارهایی تحلیلی هستند که به معامله‌گران در سنجش و اندازه‌گیری میزان نوسانات قیمت جفت ارزها در طول زمان کمک می‌کنند.
این اندیکاتورها با تجزیه و تحلیل حرکات قیمتی گذشته، اطلاعاتی را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهند تا بتوانند احتمال نوسانات آتی بازار را پیش‌بینی کرده و بر اساس آن تصمیمات معاملاتی آگاهانه‌تری اتخاذ کنند.
برخی از رایج‌ترین اندیکاتورهای آشنایی با نوسانات بازار فارکس (Volatility) عبارتند از:
میانگین محدوده واقعی (ATR): این اندیکاتور میانگین دامنه قیمتی را در یک دوره زمانی مشخص (معمولاً 14 دوره) نشان می‌دهد. ATR به عنوان یک اندازه کلی از نوسان عمل می‌کند و سطوح بالا نشان‌دهنده نوسانات بیشتر و سطوح پایین نشان‌دهنده نوسانات کمتر است.معامله‌گران می‌توانند از ATR برای تعیین سطوح حد ضرر و حد سود خود استفاده کنند. به عنوان مثال، یک معامله‌گر ممکن است از دو برابر ATR به عنوان حد ضرر خود در معامله‌ای با نوسان بالا استفاده کند.
نوسان‌نما (Range): این اندیکاتور تفاوت بین قیمت بالا و پایین یک دوره زمانی مشخص را نشان می‌دهد. نوسان‌نما ابزاری ساده برای شناسایی سطوح حمایت و مقاومت و همچنین تشخیص نقاط بالقوه بازگشت قیمت است.
نوسان‌نما می‌تواند برای شناسایی نقاط ورود و خروج معاملات استفاده شود. به عنوان مثال، یک معامله‌گر ممکن است زمانی که قیمت از محدوده نوسان‌نما خارج می‌شود، وارد معامله شود و زمانی که قیمت به محدوده نوسان‌نما باز می‌گردد، از معامله خارج شود.
شاخص نوسان (Volatility Index): این اندیکاتور میانگین نوسان 30 روزه را به صورت درصدی از قیمت فعلی نشان می‌دهد. VIX به عنوان شاخصی برای سطوح ریسک کلی بازار عمل می‌کند و سطوح بالا نشان‌دهنده ریسک بیشتر و سطوح پایین نشان‌دهنده ریسک کمتر است.
VIX می‌تواند برای ارزیابی ریسک کلی بازار و تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا باید وارد یا خارج از بازار شد، استفاده شود. به عنوان مثال، یک معامله‌گر ممکن است در دوره‌های VIX بالا از معاملات فعال خودداری کند و در عوض بر روی معاملات با ریسک کمتر تمرکز کند.
نوسان‌نما بولینگر (Bollinger Bands): این اندیکاتور دو باند در بالا و پایین قیمت را نشان می‌دهد که انحراف معیار قیمت را از یک میانگین متحرک (معمولاً 20 دوره) اندازه‌گیری می‌کنند. باندهای بولینگر برای شناسایی سطوح اشباع خرید و فروش و همچنین تشخیص نقاط بالقوه شکست قیمت استفاده می‌شوند.
باندهای بولینگر می‌توانند برای شناسایی سطوح بالقوه بازگشت قیمت استفاده شوند. به عنوان مثال، یک معامله‌گر ممکن است زمانی که قیمت به باند پایینی بولینگر نزدیک می‌شود، منتظر یک معامله خرید باشد و زمانی که قیمت به باند بالایی بولینگر نزدیک می‌شود، منتظر یک معامله فروش باشد.
نسبت نوسان (Volatility Ratio): این اندیکاتور نسبت بین نوسان فعلی و نوسان تاریخی را نشان می‌دهد. نسبت نوسان برای شناسایی دوره‌های نوسانات بالا یا پایین غیرمعمول و همچنین تشخیص فرصت‌های معاملاتی بالقوه استفاده می‌شود.
نسبت نوسان می‌تواند برای شناسایی فرصت‌های معاملاتی بالقوه در جفت ارزهایی که نوسانات غیرمعمولی را تجربه می‌کنند، استفاده شود. به عنوان مثال، یک معامله‌گر ممکن است به دنبال معاملاتی در جفت ارزی باشد که نسبت نوسان آن به طور قابل توجهی بالاتر از حد متوسط
سخن پایانی
نوسان یا Volatility ذات بازارهای مالی است. هیچکس توان مقابله با نوسانات بازار را ندارد و اگر به درستی نگاه کنیم، نیازی به چنین کاری هم نیست. نوسانات هستند که در بازارهای مالی سود ایجاد می‌کنند اما نوسانات ناخواسته بدترین چیزی هستند که یک معامله‌گر با آن روبرو می‌شود.
برای مقابله با نوسانات ناخواسته شما تنها یک راه دارید و آن این است که ریسک‌های خود را مدیریت کنید. بدون مدیریت ریسک، نوسانات بازار بزرگترین دشمن شما خواهند بود اما اگر به درستی نوسانات را مدیریت کنید، می‌بینید که نوسانات بهترین همکار شما می‌شوند.
سوالات متداول
چه عواملی بر نوسان در بازار فارکس تاثیر دارد؟
مهم‌ترین عوامل برای تاثیر در بازار فارکس عبارت اند از: عوامل اقتصادی، سیاسی و ژئوپلیتیک، احساسات سرمایه‌گذاران و ساختار بازار.
نوسان بالا خوب است یا بد؟
هرچه نوسان بیشتر باشد، به معنای ریسک بیشتر در بازار است اما ریسک بیشتر می‌تواند بازده بالاتری نیز ایجاد کند. بنابراین نوسان هم می‌تواند دوست معامله‌گران باشد و هم دشمن آنها.
چه ابزارهایی برای تشخیص نوسان در فارکس وجود دارد؟
اندیکاتورهای متعددی برای تشخیص نوسان در فارکس وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به باندهای بولینگر و اندیکاتور ATR اشاره کرد.
