در دنیای بلاکچین، ماینرها افرادی هستند که تراکنشها را پردازش میکنند و بلاکهای جدیدی به شبکه اضافه میکنند. ماینرها به ازای این کار، پاداش دریافت میکنند. علاوه بر پاداش، ماینرها میتوانند از طریق روشهای دیگری نیز سود کسب کنند. یکی از این روشها، استخراج ارزش قابل استخراج (MEV) است. MEV مقدار ارزشی است که یک ماینر میتواند علاوه بر پاداش بلاک و کارمزد تراکنشها، از یک بلاک استخراج کند. این ارزش میتواند از طریق روشهای مختلفی بهدست آید. برای آشنایی با این روشها با آرکاکوین در این مقاله همراه شوید.
ارزش قابل استخراج ماینر (MEV) چیست؟ و کاربردهای آن
ارزش قابل استخراج بیشینه یا MEV بهمعنای حداکثر ارزشی است که یک استخراجکننده (ماینر) در یک شبکه بلاکچین میتواند از یک بلاک استخراج کند. این مفهوم ابتدا در سال ۲۰۱۴ مطرح شد و اهمیت آن در سال ۲۰۱۹ با مقاله Flash Boys 2.0 بیشتر شد.
اوایل وقتی که برنامه اثبات کار (PoW) قدرتمند بود، حرف “M” به ماینرها اشاره داشت. اما با تغییر اتریوم به اثبات سهام (PoS) در سال ۲۰۲۲، “M” به “Maximal” تبدیل شد. این تحولات در MEV نشاندهنده نقلوانتقال این مفهوم از یک محیط محدود به یک واقعیت گستردهتر در دنیای بلاکچین است.
استفاده از MEV در اتریوم به این معناست که استخراجکنندگان میتوانند با دستکاری تراکنشها در یک بازهی زمانی معین، به سرعت اتریوم را استخراج کنند. این مفهوم همچنین به دیگر شبکههای بلاکچینی، از جمله بیت کوین و بایننس اسمارتچین، گسترش یافته است.MEV نشاندهندهی چالشها و فرصتهایی است که با توسعهی رمزارزها و بلاکچین به وجود آمده و بر اقتصادهای دیجیتال تأثیرگذار است.
پیاده سازی MEV
تولیدکنندگان بلاک، تصمیمگیرندگان اصلی برای انتخاب و ترتیب تراکنشهایی در بلاکچین هستند. بهطور معمول، تراکنشها بر اساس سودآوری موردانتظار برای تولیدکننده انتخاب میشوند. بهعبارت دیگر، تراکنشهایی با کارمزد بالاتر در اولویت تأیید قرار میگیرند. بنابراین، کاربران ممکن است در شبکههای پرتراکنش کارمزد بالاتری پرداخت کنند تا اطمینان حاصل کنند که تراکنشها سریع تأیید میشوند.
با این حال، هیچ قوانینی وجود ندارد که مقرر کند تراکنشها باید بهترتیب کارمزد تأیید شوند، بهطور مثال، تولیدکنندگان بلاک میتوانند تراکنشهای پیچیدهتر مانند قراردادهای هوشمند را تغییر دهند یا حذف کنند و سود بیشتری نسبت به پاداشهای استاندارد بلاک و کارمزدها کسب کنند. این فرآیند، MEV شناخته میشود.
در واقعیت، ماینر میتوانند تراکنشها را با استفاده از اطلاعات و تواناییهای خود دستکاری کنند تا درآمد خود را افزایش دهند. این دستکاری شامل تکنیکهایی مانند آربیتراژ، حمله ساندویچی، بکرانینگ و فرانترانینگ است. همچنین، تولیدکنندگان بلاک با تواناییهای خود لیکوئیدیتی قراردادهای معاملاتی را تغییر دهند تا به سود بیشتری دست پیدا کنند. این عملیاتها از طریق MEV انجام میشوند تا ماینرها از فرصتهای سودآوری در شبکههای بلاکچین بهره برند.
رایجترین نمونههای MEV
چه مکانیسمهایی به ما این امکان را میدهد که از ارزش قابل استخراج بهرهبرداری کنیم؟ برای روشنشدن این موضوع، به معرفی نمونههای مهمی از این مکانیسمها میپردازیم.
آربیتراژ (Arbitrage)
آربیتراژ، فرصتی تجاری است که از اختلاف قیمتها در بازارهای مختلف استفاده میکند. بهعبارت دیگر، یک دارایی ممکن است در دو صرافی مختلف قیمتگذاری متفاوتی داشته باشد. این موقعیت بهطور معمول توسط افرادی که به عنوان آربیتراژور شناخته میشوند، بهرهبرداری میشود.
آربیتراژورها با خرید یک دارایی در یک بازار و فروش آن در بازار دیگر با قیمت بالاتر، سود کسب میکنند. این کار بهطور معمول با استفاده از رباتهای خودکار انجام میشود که میتوانند اختلاف قیمتها را بهسرعت شناسایی کنند، بهطور مثال، فرض کنید قیمت بیت کوین در یک صرافی 44000 دلار و در صرافی دیگر 44010 دلار است. یک آربیتراژور میتواند با خرید یک بیت کوین در صرافی اول و فروش آن در صرافی دوم، 10 دلار سود کسب کند.
فرانت رانینگ (Front-Running)
رانت رانینگ یا فرانت رانینگ، در زبان بلاکچین استراتژی بهرهبرداری سریع از تراکنشهاست. در این رویکرد خیلی سریع تراکنشهای معلق شناسایی میشوند و با قیمت بهتری ترید میشوند. این عمل باعث بهبود شرایط معامله و افزایش قیمت داراییها شود. به عبارت دیگر، رانت رانینگ با سرعتبخشی به معاملات به بهرهبرداران این امکان را میدهد که از تفاوتهای قیمتی استفاده کنند و از دیگران جلو بزنند.
حمله ساندویچی (Sandwich Attack)
حمله ساندویچی در دنیای ارزهای دیجیتال از دو حرکت تشکیل شده است: فرانت رانینگ و ایجاد نوسان. در این حالت، جستجوگرها با یک تراکنش پیشفرض یا تراکنش هدف، یک تأخیر میاندازند و همچنین با تداخل در بازار، نوسان مصنوعی ایجاد میکنند. سپس با قیمت بهتر از بازار، تراکنش هدف را خریداری کرده و سریعاً با قیمت بالاتری فروش میدهند. این رفتار «حملهی ساندویچی» نام دارد.
حمله زمان (TimeBandit Attack)
در این حمله، یک ماینر، بلاک قبلی را که توسط ماینر دیگری ایجاد شده است، تأیید نمیکند و بلاک جدیدی را با ترتیب تراکنشهای متفاوت ایجاد میکند. این کار باعث میشود که تراکنشهایی که در بلاک قبلی قرار داشتند، در بلاک جدید قرار نگیرند.
حمله آنکل (UncleBandit Attack)
در شبکه اتریوم، هر بلاک جدیدی که ایجاد میشود، به زنجیرهی اصلی اضافه میشود. با این حال، ممکن است دو یا چند ماینر در یک زمان، بلاکهای جدیدی تولید کنند. در این صورت، تنها یکی از این بلاکها به زنجیرهی اصلی اضافه میشود و سایر بلاکها، به عنوان بلاکهای ناتنی (Uncle Blocks) شناخته میشوند.
حمله آنکل، زمانی اتفاق میافتد که یک ماینر، یک بلاک ناتنی را تولید میکند که حاوی یک تراکنش آربیتراژ است. یک تراکنش آربیتراژ، یک تراکنش است که از اختلاف قیمت یک دارایی در دو بازار مختلف برای کسب سود استفاده میکند.
ماینر، پس از تولید بلاک ناتنی، تراکنش آربیتراژ را از بلاک حذف میکند. سپس، ماینر، بلاک ناتنی را با یک حمله به زمان، به زنجیره اصلی اضافه میکند. این کار باعث میشود که تراکنش آربیتراژ، در زنجیره اصلی قرار بگیرد و ماینر، بتواند از آن سود کسب کند.
تأثیر MEV بر کریپتو
کسب MEV فرآیندی پیچیده است که تأثیرات عمیقی بر بازار ارزهای دیجیتال دارد. حملات ساندویچی و فرانت رانینگ ممکن است باعث تأخیر در پردازش سایر تراکنشها شده و به دلیل افزایش نوسانات قیمتها و دستکاری مصنوعی، هزینههای بیشتری را برای کاربران به همراه داشته باشد. از طرف دیگر، عملیات آربیتراژ میتواند باعث هماهنگتر شدن صرافیها و بهبود کارکرد بازار شود. بهطور کلی تأثیر MEV بر بازار کریپتو به شرح زیر است:
مزایای MEV
- توسعه شبکه و اعتباردهندگان: ماینرها میتوانند با دستیابی به حداکثر مقدار ارزش قابل استخراج در بلاکچینها، هزینههای مدیریت بلاکچین را تأمین کرده و کیفیت آن را ارتقا دهند.
- سرمایهگذاری و کسب سود: از آنجا که هر فردی با داشتن مقداری اتر (32 ETH) میتواند یکی از سهامداران شبکه اتریوم باشد و از سود MEV بهرهمند شود، استفاده از MEV فرصتهای سرمایهگذاری بهتری را برای کاربران به همراه خواهد داشت.
معایب MEV
- بیثباتی و ازدحام شبکه: MEV ترافیک درخواست تراکنشها را افزایش میدهد و ممکن است باعث کاهش سرعت و کیفیت انجام تراکنشها شود.
- کاهش کیفیت تجربه کاربری: برخی تکنیکهای MEV، مانند فرانت رانینگ و حمله ساندویچی، باعث افزایش قیمت تراکنشها و پردازش کندتر سایر تراکنشها میشود و سودآوری برخی کاربران را کاهش میدهد.
- کاهش امنیت شبکه: استراتژی MEV شبکه را در مقابل حملات سانسور و تغییر تاریخچه آسیبپذیر میکند. این امر امنیت و استحکام شبکه را به چالش میکشد.
انتقادها به MEV
دربارۀ مخالفتها با حداکثر ارزش قابل استخراج (MEV)، دو نگرش مختلف وجود دارد:
1) گروهی معتقدند MEV اجتنابناپذیر است و باید مدیریت و دموکراتیک شود.
2) برخی MEV را یک عنصر مخرب میدانند و معتقدند باید با آن مبارزه شود.
حل برخی مشکلات MEV
برخی از شبکهها مانند تایچینتورک (Taichi Network) و بلاکسروت (BloXrout) از فرایند مخفیسازی تراکنشها استفاده میکنند. این شبکهها ادعا میکند که تراکنشها به صورت مخفیانه و مستقیم و بدون ارسال آنها به ممپول به استخرها منتقل میشوند. این فرایند باعث میشود تراکنشها از دید رباتها و حملهکنندگان مخفی بمانند و بهطور مستقیم به ماینرها تقسیم شوند.
برخی پروتکلها و پلتفرمها نیز تراکنشها را بهصورت دستهای ادغام میکنند و بدون هزینهی گس و با پرداخت انعام (تیپ)، آنها را به دست ماینرها ارسال میکنند. در این حالت نیز تراکنشها از دید بازیگران بد پنهان میمانند.
پروژهای به نام چینلینک (Chainlink) راهکار سرویس ترتیبدهی منصفانه (Fair Sequencing Services) را برای حل مشکل MEV ارائه کرده است. این پروتکل فرایند ترتیبدهی تراکنشهای ورودی به ممپول را غیرمتمرکز میکند. اوراکل چینلینک به کمک این سرویس، پس از ورود تراکنشها به ممپول، آنها را خوانده و در قالب قراردادهای هوشمند به نودها ارسال میکند. مقدار فی پرداختی توسط کاربران تأثیری در ترتیب تراکنشها ندارد و به ترتیب ورودشان بستگی دارد. این اقدام از وقوع جنگ کارمزدی جلوگیری میکند.
سؤالات متداول
حداکثر مقدار ارزش قابل استخراج (MEV) چیست؟
MEV یک اصطلاح در حوزهی بلاکچین است که به مقدار ارزش مالی اضافی اشاره دارد که یک ماینر میتواند با تغییر ترتیب تراکنشها در یک بلاک کسب کند. این ارزش میتواند از طریق انواع مختلفی از فعالیتها، از جمله آربیتراژ، تأمین نقدینگی و مزایای قراردادهای هوشمند کسب شود.
تکنیکهای MEV چیست؟
بعضی از روشهای رایج برای کسب MEV عبارتاند از: لیکویید شدن ، فرانترانینگ، آربیتراژ و حمله ساندویچی.
MEV چه مزایایی دارد؟
برای توسعهی شبکه و اعتباردهندگان آن مفید است. ماینرها میتوانند از MEV برای تأمین نقدینگی برای بازارهای غیرمتمرکز (DEX) استفاده کنند. این کار به DEX کمک میکند تا کارآمدتر عمل کنند و نقدینگی بیشتری داشته باشند. همچنین، ماینرها میتوانند از MEV برای تأمین بودجه پروژههای جدید بلاکچین استفاده کنند. این کار میتواند به توسعه اکوسیستم بلاکچین کمک کند.
MEV چه معایبی دارد؟
از معایب حداکثر مقدار ارزش قابل استخراج (MEV) میتوان به بیثباتی و ازدحام شبکه اشاره کرد. MEV ترافیک تراکنشها را افزایش داده و منجر به کاهش سرعت و کیفیت انجام تراکنشها میشود. همچنین، این فرآیند ممکن است منجر به افزایش قیمت تراکنشها و کاهش تجربه کاربری برای برخی افراد شود.
