دائوی اجتماعی (Social DAO) چیست؟
دائو یا DAO مخفف عبارت decentralized autonomous organizations به معنی سازمانهای مستقل غیرمتمرکز است. اما این سازمانها چه هستند و میخواهند چه تغییراتی در جامعه و سیاست ایجاد کنند؟ آیا دائوهای اجتماعی نسل بعدی پلتفرمهای رسانهای خواهند بود؟ در این مقاله قصد داریم در مورد دائوی اجتماعی صحبت کرده و چگونگی کارکرد آنها را با هم متوجه شویم و همچنین بفهمیم که چطور میتوانیم در این دائوها مشارکت کنیم.
اما پیش از ورود به دائو اجازه دهید در مورد یک مفهوم به نام وب۳ صحبت کنیم. وب۲ به طور معمول با ظهور شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و شبکه اجتماعی X شناخته میشود. پلتفرمهای رسانه ای که روزانه میلیاردها نفر در سراسر جهان اطلاعات گستردهای را در آنها به اشتراک میگذارند. با این حال، طی سالهای بعد متمرکز بودن این سازمانها مشکلاتی ایجاد کرد. سوءظن به شبکههای اجتماعی به اتهام اینکه این شبکهها اطلاعات کاربران خود را در اختیار نهادهای دولتی یا شرکتهای تبلیعاتی میگذارند، روز به روز بیشتر شد.
نقل قول معروفی در اینترنت وجود دارد که میگوید، اگر محصولی که به شما ارائه میشود رایگان است، مطمئن باشید محصول خود شما هستید. در نتیجهی این مشکلات، وب۳ پدید آمد که ادعای آن این بود که از دادههای کاربران محافظت خواهد کرد. دنیای وب۳ بسیار گستردهتر از آن چیزی است که بتوان در یک مقاله کوتاه در مورد آن سخن گفت اما ما در اینجا میخواهیم در مورد بخش کوچکی از این دنیا یعنی دائوهای اجتماعی صحبت کنیم.
دائوهای اجتماعی در فضای وب۳ به صورت غیرمتمرکز و از طریق قراردادهای هوشمند ارائه میشوند. بدین ترتیب مالکیت دادههای افراد در اختیار هیچ نهاد یا شرکت متمرکز خاصی نیست بلکه به صورت رمزنگاری شده و غیرمتمرکز نگهداری میشود. در ادامه به سازوکار این سازمانها بیشتر میپردازیم.
دائو چیست؟
یک دائو یا سازمان مستقل غیرمتمرکز کاملا شبیه یک سازمان قدیمی و معمولی است با این تفاوت که غیرمتمرکز و مستقل است. دائوها با استفاده از قراردادهای هوشمند ساخته میشوند که کدهای اجرایی خود را بر روی بلاکچین قرار دادهاند. هرزمان که معیار خاصی از سازمان برآورده شود، کدها به صورت خودکار اجرا شده و به دائو اجازه میدهند به طور مستقل اجرا شود.
به عنوان مثال اعضای یک دائو میتوانند یک قرارداد هوشمند ایجاد کنند که هر سال مقدار مشخصی توکن به مناسب تولد اعضا به آنها پرداخت کند.
همچنین دائوها به مکان خاص یا کشور یا دفتر وابسته نیستند و لزومی ندارد اختیارات خود را به صورت متمرکز تفویذ کنند. بنابراین دائوها میتوانند به جای آنها برای هر تصمیم به مدیریت ارشد یا هیئت مدیره وابسته باشند، به هر کاربر در مورد هر تصمیمی که دائو میگیرد اجازه نظردهی دهند.
دائوی اجتماعی چیست؟
هر دائویی که تمرکزش بر روی ایجاد یک شبکه اجتماعی باشد، یک دائوی اجتماعی است. البته همه دائوها دارای عناصر اجتماعی هستند. اما دائوی اجتماعی با هدف ایجاد یک اجتماع تشکیل میشود. بگذاری با یک مثال توضیح دهم. فرض کنید شما میخواهید یک شرکت بازرگانی راهاندازی کنید. در این مسیر مجبور هستید با افراد زیادی آشنا شده و با آنها تشکیل یک اجتماع دهید. شبکهای از افراد متخصص و با تجربه در امور بازرگانی دور شما جمع میشوند. در این حال شما یک شبکه تشکیل دادهاید اما این شبکه یک شبکه اجتماعی نیست. اگر شما پلتفرمی توسعه دهید که در آن تمام افراد در زمینه بازرگانی جمع شده و با یکدیگر (و نه لزوما با شما) تبادل نظر داشته باشند، در این حال یک شبکه اجتماعی ایجاد کردهاید. تفاوت دائو و دائوی اجتماعی در این است.
بنابراین یک دائوی اجتماعی ممکن است به دنبال ایجاد شبکههایی برای افراد با عقاید خاص، یا علایق مشترک و سرگرمیهای مشابه تمرکز کند. توجه داشته باشید که هر پلتفرم شبکه اجتماعی که غیرمتمرکز است، یک دائوی اجتماعی نیست. به عنوان مثال پلتفرمهایی مانند Mastodon و Minds که بر روی بلاکچین طراحی شدهاند لزوما یک دائوی اجتماعی نیستند اگرچه غیرمتمرکزند.
متاسفانه درک اشتباه از آزادی باعث شده است در بعضی مواقع اینگونه برداشت شود که آزادی یعنی اینکه هرکس هر آنچه میخواهد بگوید یا نشان دهد. در پلتفرمهای غیرمتمرکز اینگونه تصور میشود که چون غیرمتمرکز است، هرکس آزاد است که هرآنچه به نظرش میآید، بگوید.
در حالی که یک دائوی اجتماعی چنین ازادی بی قید و شرطی ایجاد نمیکند. از طرفی مانند شبکههای اجتماعی متمرکز امروزی منبعی برای سرکوب و فروش دادهها نیست. در یک دائوی اجتماعی اگرچه تیمی از افراد ۲۴ ساعته محتوای شما را پایش نمیکنند اما هنوز نمیتوانید هرآنچه میخواهید بگویید. ساید اعضا در دائو میتوانند با رایگیری تشخیص دهند که آیا محتوای ارائه شده توسط سایر افراد ارزش باقی ماندن در این پلتفرم را دارند یا خیر.
چگونه میتوان وارد یک دائو شد؟
هر دائوی اجتماعی معیارهای منحصر به فرد خود را برای عضوگیری دارد. برای ورود به برخی دائوها مانند Bored Apes Yacht Club (BAYC) باید یکی از NFTهای دائو را داشته باشید. برای برخی دیگر باید توکنهای دائو را خریداری کنید. همچنین برخی دائوهای اجتماعی شرایط اضافی مانند فرم درخواست دارند و عضویت شما باید توسط سایر اعضا به رای گذاشته شود.
چند دائوی اجتماعی (Social DAO)
حال که متوجه شدیم دائوی اجتماعی چیست بیایید با چند دائوی اجتماعی معروف در سطح جهان آشنا شویم. شما نیز اگر دائوهای خاصی میشناسید در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
Friends With Benefits (FWB)
اگر با دنیای رمزارزها و بلاکچین آشنا باشید بسیار بعید است که اسم FWB را نشنیده باشید. این دائو با هدف ایجاد جامعهای از متفکران، هنرمندان و سازندگان جهان تشکیل شده است. اعضای این دائو با مدیریت یک گالری آنلاین NFT خود را به عنوان یک جامعه خلاق و پرتلاش تثبیت کردهاند.
در ابتدای ظهور این دائو، تنها با داشتن توکنهای دائو میتوانستید به آن بپیوندید اما امروز اگر بخواهید عضوی از این دائو باشید باید پرسشنامهای مفصل شامل تجربیات حرفهای و کمکی که میتوانید به جامعه FWB داشته باشید، پر کنید. در کنار آن برای عضویت در این دائو نیاز به ۷۵ توکن FWB دارید و تنها یک میلیون توکن وجود دارد. بنابراین عضویت در این دائوی اجتماعی کاری بسیار سخت است.
Bored Ape Yacht Club (BAYC)
احتمالا توکنهای Bored Ape را در فضای مجازی زیاد دیدهاید. توکنهایی که اغلب با قیمتهایی فضایی به فروش میروند. در واقت این NFTها با میانگین قیمت بیش از ۲۰۰ هزار دلار در حال فروش هستند و ستارگان بزرگی مانند شکیل اونیل، استف کوری، امینم و جیمی فالون در جمع خریداران این NFTها هستند.
در شبکههای اجتماعی مانند توییتر بسیاری از کاربران نمیدانند چرا این نقاشیهای مسخره با چنین قیمتهای گزافی به فروش میروند و حتی برخی از آنها سعی کردند با تقلید از این نقاشیها برای خود ثروتی دست و پا کنند اما پشت چنین قیمتهای فضایی یک مفهوم مهم نشسته است.
NFT های Bored Ape یا «میمون بی حوصله» کارت عضویت در باشگاه Bored Ape Yacht Club است. خرید این NFT به شما اجازه میدهد تا امکان دسترسی به یک بوم دیجیتال مشترک، رویدادهای اجتماعی خصوصی، ارتباط با افراد مطرح در زمینه کریپتو و سایر امکانات را داشته باشید.
به عنوان مثال این دائو اخیرا اعضای خود را به یک رویداد در دنیای واقعی دعوت کرد که در آن کریس راک و عزیز انصاری، کمدینهای مشهور هالیوودی نمایش اجرا کردند. کسانی که این NFTها را دارند میتوانند در برخی رستورانها با تخفیف غذا میل کنند، در اجتماعهای خصوصی در مورد موضوعات روز صحبت کنند و حتی با فروش محصولات خود به اعضای دائو کسب سود کنند.
همچنین برخی اعضای این دائو قصد دارند یک تیم بسکتبال NBA خریداری کنند. در توضیح این هدف بیان شده است که مالکیت تیمها در بسکتبال نباید محدود به تعداد انگشت شماری از میلیاردرها باشد بلکه باید در اختیار عاشقان این ورزش باشد. این حرکتی است که نه تنها قابل قبول بلکه اجباری است.»
Bright Moments DAO
این دائو به عنوان یک جامعه از هنرمندان محلی شناخته میشود که یک گالری NFT را اداره میکنند. برای عضویت در این دائو ابتدا باید یک بلیت طلایی از Bright Moments خریداری کنید که به منزله حضور شما در یکی از رویدادهای دائو است که معمولا در گالریهای هنری یا سایر مکانهای عمومی برگزار میشود.
سپس در این رویداد یک توکن Crypto Citizen خریداری کنید. دریافت این توکن به شما اجازه میدهد تا عضوی از دائو شده و با سایر اعضا ارتباط برقرار کنید.
فواید عضویت در یک دائوی اجتماعی چیست؟
دائوهای اجتماعی مزیتهای متعددی نسبت به شبکههای اجتماعی فعلی دارند که این مزیتها عبارتاند از:
تصمیمگیری در کنار یک جامعه: هر عضو دائو بدون در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی یا موقعیت جغرافیایی حق رای و اظهار نظر دارد. این مساله به ایجاد یک سیستم با برابری بیشتر کمک کرده و باعث ایجاد اعتماد بین اعضا می شود.
شفافیت: دائوها با استفاده از قراردادهای هوشمند ساخته میشوند. این قراردادها کدهایی غیرقابل تغییر بر روی شبکه بلاکچین هستند و تمام اعضا میتوانند بر روند اجرای آنها نظارت داشته باشند.
وجود مشوقها: یکی از مشکلات جوامع غیرمتمرکز عدم وجود مشوق برای حضور موثر اعضا در جامعه است. اما در دائوهای اجتماعی مشوقهایی به نفع حضور اعضا در جامعه و توجه به منافع جمعی تمام ذینفعان وجود دارد. پیوستن به یک دائو به اعضا اجازه میدهد تا از فرصتهای کسب درآمد استفاده کرده و با کمک این اجتماع پیشرفت کنند.
دسترسی به منابع: عضویت در یک دائوی اجتماعی به شما فرصت استفاده و دسترسی به منابعی را می دهد که در غیر اینصورت امکان دسترسی به آن را نداشتید. شما میتوانید با اعضایی ارتباط بگیرید که در موضوع تخصصی شما تجربه خوبی دارند.
مالکیت دادهها: مهمترین چیزی که وب۳ قصد دارد آن را تغییر دهد مالکیت دادهها است. این که کاربران خودشان مالک دادههای خودشان باشند یا حداقل نهادهای دولتی و متمرکز دسترسی به دادههای افراد نداشته باشند. دائوها چنین امکانی را در اختیار افراد میگذارند.
آیا دائوهای اجتماعی جایگزین شبکههای اجتماعی خواهند شد؟
دائوهای اجتماعی در حال حاضر یک شبکههای کوچک و محلی اما رو به رشد هستند. اینکه روند جهانی تکنولوژی به کدام سمت میرود مشخص نیست اما امروزه دائوهای اجتماعی جزو جدایی ناپذیر جامعه ما شدهاند. این سازمانها توانستهاند توجهات بسیار زیادی را در سراسر جهان به خود جلب کنند اما از آنجایی که بسیاری از مردم درک درستی از ذات تکنولوژیک این سازمانها و شبکهها ندارند، تنها گروه اندکی از افراد که به دنیای ارز دیجیتال نزدیک هستند، به عضویت این سازمانها درآمدهاند.
با این حال، احتمال دارد به زودی افرادی که به عضویت این دائوها درمیآیند به شکل فزایندهای افزایش یابد. فراموش نکنیم که شبکههای اجتماعی نیز در ابتدا تنها مختص افراد کمی بود که از اینترنت اطلاع داشتند و میدانستند چگونه وارد اینترنت شوند. بنابراین تعجبآور نیست اگر ببینیم که به زودی بسیاری از افراد برای عضویت در دائوهای اجتماعی اقدام میکنند و حتی گاها هزینههای گزاف میکنند.
خصوصا اینکه حساسیت جوامع نسبت به موضوعاتی همچون حریم خصوصی، مالکیت معنوی و کسب درآمد از طریق شبکههای اجتماعی افزایش پیدا کرده است. با این همه و با تمام پتانسیلی که دائوهای اجتماعی دارند، هنوز چالشهایی پیش روی این سازمانها هست. چالشهایی از قبیل مسائل نظارتی، پذیرش کاربرها، مقیاسپذیری، نحوه تعامل با دولتها و… وجود دارد که باید بر آنها غلبه شود. اما چشمانداز دائوهای اجتماعی امیدوار کننده به نظر میرسد.
سوالات متداول
دائو (DAO) چیست؟
دائو یا DAO مخفف عبارت decentralized autonomous organizations به معنی سازمانهای مستقل غیرمتمرکز است. دائوها بر روی بستر بلاکچین و به صورت غیرمتمرکز ایجاد میشوند و شکلی جدید از سازمانها هستند.
دائوی اجتماعی (Social DAO) چیست؟
دائوی اجتماعی نوعی سازمان خودگردان غیرمتمرکز است که بدون دخالت قدرتهای مرکزی به کاربران خدمترسانی میکند. این سازمانها براساس قراردادهای هوشمند و مکانیسمهای حاکمیت غیرمتمرکز عمل میکنند و به شرکتکنندگان اجازه میدهند بدون نیاز به یک مقام مرکزی یا واسطه، تصمیم بگیرند و اقداماتی را انجام دهند.
چگونه میتوان عضو یک دائوی اجتماعی شد؟
هر دائو شرایط عضویت خاص خود را دارد. برای عضویت در برخی دائوها باید مقدار مشخص از یک توکن خاص را خریداری کنید. برای عضویت در برخی دیگر باید یک NFP خریداری کنید. برخی دائوها برای اضافه کردن اعضا رایگیری میکنند.
آیا دائوها میتوانند جایگزین شبکههای اجتماعی شوند؟
با توجه به اینکه حساسیت جوامع نسبت به موضوعاتی همچون حریم خصوصی، مالکیت معنوی و کسب درآمد از طریق شبکههای اجتماعی افزایش پیدا کرده است دائوهای اجتماعی پتانسیل زیادی برای توسعه دارند. با این همه ، هنوز چالشهایی پیش روی این سازمانها هست. چالشهایی از قبیل مسائل نظارتی، پذیرش کاربرها، مقیاسپذیری، نحوه تعامل با دولتها و… وجود دارد که باید بر آنها غلبه شود. اما چشمانداز دائوهای اجتماعی امیدوار کننده به نظر میرسد.
